شرکت‌های ۳pl؛ راهی برای ارتقای بهره وری در صنعت پخش  

تیتر20 - در دنیای امروز صنعت پخش نقش انکارناپذیری در توسعه اقتصادی، بهبود فضای کسب و کار و اشتغال زایی دارد. در کشورهای توسعه یافته، صنعت پخش به عنوان یکی از صنایع اصلی و زیرساختی و جزو زنجیره‌های ارزش آفرین به حساب می آید و تلاش ها، متمرکز بر رشد و پیشرفت روزافزون این صنعت است. اما در کشور ما متاسفانه این صنعت با چالش ها و مشکلات بسیاری مواجه است؛ چالش هایی که عقب ماندگی صنعت پخش در ایران نسبت به سایر کشورها و پایین بودن میزان بهره وری را رقم زده است. 

این در حالی است که در سال های اخیر فعالان این حوزه، تلاش های خوبی در جهت توسعه و پیشرفت صنعت پخش داشته اند، اما این اقدامات آنطور که باید و شاید، تاثیرات خود را نگذاشته است. نگاهی به وضعیت صنعت پخش در چند دهه اخیر نشان می دهد که در بیشتر موارد، دولت ها به ظرفیت ها، مشکلات و تاثیرات این صنعت در اقتصاد کشور، نپرداخته اند. هر چند که در سال های اخیر به دنبال بروز برخی مشکلات در تامین به موقع کالاهای اساسی و دارو، حاکمیت تا حدودی به اهمیت و جایگاه این صنعت پی برد؛ اما باز هم توجه لازم شامل حال این صنعت مهم نشده است. 

تمام این ها در حالی است که صنعت پخش 100 درصد محصولات دارویی کشور و ۸۵‌ درصد محصولات  FMCGو محصولات پرمصرف و کم دوام در کشور را پوشش می‌دهد و نقش این صنعت در GDP کشور حدود ۱۱ درصد برآورد می شود. در همین حال فعالان صنعت پخش نبود قانون نظام جامع توزیع، وجود متولیان متعدد و متنوع در نظام توزیع، قوانین موازی و مزاحم، عدم ‌شناخت کافی و لازم متولیان نظارتی و حکومتی از صنعت پخش، فراهم نبودن زیرساخت ها و برون‌سپاری کارهای اجرایی توسط نهادهای نظارتی را از چالش ها و مشکلات اصلی این صنعت می دانند؛ عواملی که موجب عقب ماندگی صنعت پخش در کشورمان شده است. 
در عین حال به نظر می رسد که تدوین قانون جامع نظام توزیع، ایجاد نظام توزیع یکپارچه با رویکرد واگذاری نظام توزیع به یک متولی مشخص، پررنگ کردن جایگاه انجمن‌ها و قرارگرفتن آن ها در جایگاه اجرا، از راه های بهبود وضعیت صنعت پخش باشد. 

همچنین موضوع مهم دیگر تغییر نگرش و پذیرش ساختار سیستمی و مدرن‌تر به خصوص از سوی مالکان و سرمایه گذاران این صنعت است. در همین حال کارشناسان ارتقای بهره‌وری در صنعت پخش کشور را در گروی استفاده از فن آوری‌های روز دنیا برای مدیریت تامین، شرکت های خدمات لجستیکی 3pl ، حمل و نقل و توزیع می دانند. 

3pl شرکت هایی هستند که شرکت های تولیدی یا خدماتی، بخشی یا کل امور لجستیکی خود را به آن ها برون سپاری می کنند. این شرکت ها معمولا در حوزه های حمل و نقل و انبارداری، تخصص دارند و قادرند خدمات خود را با انواع مختلف و متنوعی از محصولات انطباق دهند. بنا به اعلام بانک جهانی از بین كشورهای با درآمد سرانه هم سطح، كشورهایی كه از عملكرد لجستيک تجاری بهتری برخوردار بوده اند، يک درصد رشد بيشتر در توليد ناخالص داخلی (GDP) و دو درصد رشد بيشتر در تجارت را تجربه کرده اند.

در همین حال از آنجا که عملکرد زنجیره های تامین یکی از کلیدی ترین ابزارهای رقابت پذیری است، اهمیت و نقش شرکت های 3pl  در آینده نزدیک بسیار پررنگ تر خواهد شد و این شرکت ها، بیشترین تاثیر را در صنعت پخش و نظام توزیع خواهند داشت. 

به عبارت دیگر حوزه فعالیت این شرکت ها دیگر تنها به انبارداری و حمل و نقل محدود نخواهد بود؛ بلکه می توان نقش هایی مانند مدیریت تامین کنندگان و موجودی ها، توزیع محصولات نهایی، ارائه خدمات پشتیبانی به مشتریان و حتی مدیریت کالاهای برگشتی را برای 3pl ها متصور بود. 

اما تمام این ها در حالی است که در ایران، نبود شرکت های 3pl  فقدان بزرگی است.  متاسفانه به رغم نیاز بالایی که در کشورمان احساس می‌شود، همچنان ایجاد و توسعه این شرکت ها مورد توجه و تاکید نیست. رسمیت نیافتن شرکت‌های لجستیکی طرف سوم در کشورمان یکی از دلایل این بی توجهی به نظر می رسد. درعین حال نبود متولی مشخص و مرجع قانونی تعریف‌ شده‌ برای راهبری و کنترل این شرکت ها از دلایل دیگر ایجاد نشدن این شرکت هاست؛ متولی و مرجعی که مسئولیت صدور مجوزها، اعمال ملاحظات قانونی موردنیاز و نظارت بر حسن فعالیت‌های 3pl  ها را داشته باشد. 

نظام توزیع که صنعت پخش زیرمجموعه آن قرار می گیرد، یکی از محورهای هفت گانه طرح تحول اقتصادی است. همچنین در سال های اخیر انتقادات بسیاری به عملکرد صنعت پخش به خصوص از لحاظ پایین بودن میزان بهره وری وارد بوده است؛ اگر تجربه موفق سایر کشورها را هم در کنار این ها قرار دهیم، ایجاد و توسعه شرکت های 3pl  یک ضرورت جدی و انکارناپذیر است. از همین رو به نظر می رسد باید شرکت‌های پخش را متقاعد کرد که تبدیل به شرکت های 3pl شوند.

 زیرا پرواضح است که این شرکت ها از پشتوانه علمی و عملی موفقی در ارتقای چشمگیر خدمات و میزان بهروری دارند و وجود آن ها می تواند آینده روشنی را پیش روی صنعت پخش، نظام توزیع و به تبع آن اقتصاد کشور قرار دهد.